15-18 Ekim 2008 Zagreb / Hırvatistan

Dünya Sağlık Örgütü Sağlıklı Şehirler Ağı Dünya Konferansı Zagreb

Toplantının Adı : Sağlıklı Şehirler Ağı Dünya Konferansı Zagreb
Toplantının Tarihi : 15 – 18 Ekim 2008
Toplantının Yeri : Zagreb / Hırvatistan
Düzenleyenler : DSÖ Avrupa Bölge Ofisi Kent Sağlığı Merkezi
Katılımcılar : Avrupa ve diğer kıtalardan 35 ülkenin şehirlerinden gelen 600’ün üzerinde belediye başkanı, politikacı, sağlıklı şehir koordinatörü ve uzmanlar
Dil : Türkçe, Rusça, Macarca, Fransızca, İspanyolca, Hırvatça, İngilizce dillerinde simültane tercüme hizmeti verilmiştir.

Toplantının amacı ve kapsamı:
Aralarında belediye başkanları, politikacılar, sağlıklı şehir koordinatörleri ve uzmanların da bulunduğu, tüm dünyadan 35 ülkenin farklı şehirlerinden gelen 600’ün üzerinde katılımcı 15 – 18 Ekim 2008 tarihlerinde Dünya Sağlık Örgütü Sağlıklı Şehirler Ağı 4. Faz’ın kapanış konferansı için Hırvatistan’ın Zagreb şehrinde bir araya geldi. Toplantı’ya Türkiye’den 24 temsilci iştirak etti. Toplantının genel amacı temsil edilen şehirlerin vatandaşlarına daha iyi yaşam şartları sunabilmek, şehir politikalarında sosyal adaleti, eşitliği sağlamak ve ortaya çıkan yeni sorunlarla mücadele etmek için 5 yıllık bir plan hazırlamaktı.

Toplantı sonunda Sağlıklı Şehirler Ağına üye şehir ve ülkelerin gelecek beş yıl içerisinde yapacakları çalışmalara yol gösterecek olan Zagreb Bildirisi yayınlandı. Toplantıya katılan şehirler ve ülkelerin politik temsilcileri tarafından imzalanarak yayınlanan bildiri Sağlıklı Kentler hareketini benimsemiş tüm ortakların sağlık alanında yapacakları çalışmalar için bir taahhüt niteliğinde.

1. Gün
Sağlıklı Şehirler Hareketi’nin 4. Fazı’nın tamamlandığı ve 5. Faz’ının başlatıldığı Zagreb Sağlıklı Şehirler Dünya Konferansı 15 Ekim 2008 günü Vatroslav Lisinski Konser Salonunda Hırvatistan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Stepan Mesic, Zagreb Belediye Başkanı Milan Bandic, Sağlık ve Sosyal Hizmetler Bakanı Darko Milinovic ve Dünya Sağlık Örgütü Kent Sağlığı Merkezi Başkanı Agis Tsouros’un konuşmalarıyla başladı. Zagreb Belediye Başkanı konuşmasında konferansın farklı politik seviyelerde ortaklıkların kurulması ve 5. Faz’ın kapsamının belirlenmesi için mükemmel bir fırsat olduğunu belirtti. Konuşmasında ayrıca sağlıklı şehirlerin, çocuk ve yaşlı dostu şehirler haline gelmesi ve özel ihtiyaçlara sahip vatandaşları gözetmesi gerektiğini bildirdi. Konuşmasında son olarak başarının anahtarının adalet ve katılımcılık kelimeleriyle tarif edilebileceğini açıkladı.

Zagreb Belediye Başkanı Milan Bandic’in ardından söz alan Dünya Sağlık Örgüyü Kent Sağlığı Merkezi Başkanı Agis Tsouros ise konuşmasında kamu sağlığı alanında belediyelere, yerel yönetimlere çok önemli görevler düştüğünü ve 5. Fazda tüm yerel sağlık politikalarında eşitliğe özel önem verilmesi gerektiğini bildirerek konuşmasını tamamladı.

Dr. Agis Tsouros’un ardından söz alan Hırvatistan Sağlık ve Sosyal Hizmetler Bakanı Darko Milinovic Hırvatistan sağlık politikalarından örnekler vererek, sağlık hizmetlerinin eşitlik ilkesiyle yayılımının önemine dikkat çekti.

Hırvatistan Sağlık ve Sosyal Hizmetler Bakanı Darko Milinovic’in ardından Hırvatistan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Stepan Mesic söz alarak toplantının Hırvatistan’ın Zagreb şehrinde gerçekleşmesinden duyduğu memnuniyeti belirterek toplantıyı resmen açtı.

Açılış konuşmalarının ardından Sağlıklı Kentler Hareketinin birçok aşamasında yer almış çok sayıda temsilcinin Sağlıklı Kentler Hareketinin kendi çalışma alanlarına ve hayatlarına getirdiği değişimin tartışıldığı mülakatlardan oluşan “This is your life” (Sizin hayatınız) adlı oturuma geçildi. Oturum süresince öne çıkan başlıklar arasında yaşlı insanların sosyal ve fiziksel aktivite seviyelerinin arttırılmasının hayat kalitelerini ve sağlıklarını nasıl arttırdığı, sosyal etkileşimin yaşlıların sosyal, ruhsal ve fiziksel sağlıklarını ne denli etkileyebileceği bulunuyordu. Aynı oturumda sağlıklı şehirlerin, sağlık ve toplum üzerinde güçlü negatif bir etki oluşturan uyuşturucu, alkol ve yaşam stilleri üzerinde büyük bir sorumluluğu bulunduğu açıklandı. Oturuma katılan şehirler bu konuda ne gibi çalışmalar yaptıklarından örnekler verdiler. Aynı oturum kapsamında gündeme gelen bir diğer önemli konu tütün kullanımıydı. Oturumda sigaranın A sınıfı bir kanserojen olduğu açıklanırken tütünle mücadelenin daha etkin kılınması için yapılabilecekler tartışıldı.

Oturumun tamamlanmasının ardından katılımcılar konferansın geri kalanının gerçekleştirileceği Hypo Expo XXI kongre merkezine transfer edildiler.

Birinci günün öğleden sonrası üçü eğitim amacıyla gerçekleştirilen eş zamanlı dokuz toplantıyla başladı. Bu oturumların başlıkları şunlardı: “Hayat kalitesi ve kentsel kalkınma”, “Sağlık etki değerlendirmesi: SED’in kapsamı ve çok yönlülüğü”, “Şehirlerin gündeminde sağlık: sağlığın geliştirilmesi için ortaklıklar”, “Sağlıklı yaşam: gençlerde alkol ve uyuşturucu kullanımının önlenmesi”, “Sağlıklı Şehir Planlaması ve Tasarımı: Sağlıklı Ulaşım” “Aktif yaşam: aktif ve iyi yaşlanma”, “Şehir sağlık profili eğitimi 1”, “Sağlıklı yaşlanma eğitimi”, “Sağlık etki değerlendirmesi eğitimi 1”. Bu oturumların tamamlanmasının ardından ikinci grup oturumlara geçildi.

İkinci grup oturumlarda yine eş zamanlı dokuz toplantıyla mevcuttu. Bu oturumların başlıkları şunlardı: “Yaş dostu şehirler”, “Sağlıklı şehir profilleri”, “Sağlıklı şehir planlaması ve tasarımı: şehrindeki gelişim etkisi”, “Şehir sağlık gelişim planları”, SED: topluma verilecek miras”, “Fiziksel aktiviteyi arttırmak ve çocuklarda obeziteyi azaltmak”, “Sigarasız şehirler eğitimi 1”, “İklim değişimi eğitimi 1”, “Sağlıklı şehir profilleri eğitimi 1”.

İlk gün oturumların saat 18.00’da tamamlanmasının ardından katılımcılar tekrar otellerine transfer edildiler ve ardından hoş geldiniz Resepsiyonunda yeniden bir araya geldiler.

2. Gün
Toplantının ikinci günü saat 9.00’da başladı. Bir tartışma paneli şeklinde organize edilen oturuma Zagreb Sağlık Komisyonu Başkanı Dr. Mirando Mrsic başkanlık ederken Norveç’ten Sandnes eski belediye başkanı Jostin Rovik oturumda eş başkan olarak yerini aldı. Oturumda iki sunuş gerçekleştirildi. “Sağlıklı Şehirlerin Yarattığı Etki” başlıklı ilk sunuş Deakin Üniversitesi Dekan Yardımcısı Profesör Evelyne de Leeuw tarafından gerçekleştirildi. Sunumun ardından New York Akademisi Müdürü Profesör David Vlahov konu ile ilgili yorumlarını aktararak katılımcıları konu ile ilgili görüş ve sorularını sorması için davet etti. İlk oturumun birinci kısmı tamamlandıktan sonra DSÖ Avrupa Bölge Ofisi çalışanlarından Dr. Bettina Menne “İklim Değişimi ve Sağlıklı Şehirlerin Rolü” konulu bir başka sunum gerçekleştirdi. Sunumunda iklim değişikliğinin etkilerinin tüm dünyada hızla yaşanmaya başladığını ve iklim değişikliğinin tetiklediği birçok doğal afetin insan yaşamını büyük ölçüde etkilediği ve etkisini giderek arttırmaya başlamasından korkulduğunu belirtti. Bu tip felaketlerden en çok etkilenenlerin düşük gelir grupları ve düşük eğitim almış gruplar olduğunu söyleyen Bettina Menne geri dönülemez çizginin aşılmak üzere olduğunu ve çok acil önlemlerin alınarak sera gazı salınımının mümkün olduğunca indirilmesi gerektiğini açıkladı. Bu sunumun ardından DSÖ Güney Doğu Asya Bölge Ofisi Müdürü Dr. Abdul-Sattar Yoosuf konu ile ilgili yorumlarını ve Asya’daki tecrübelerini aktardı. Dr. Abdul-Sattar Yoosuf Doğu Asya’nın doğal felaketlerden en fazla etkilenen bölgelerden birisi olduğunu belirtirken zararları en aza indirgemek için sağlık alanında neler yapıldığı konusunda örnekler verdi. Dr. Abdul-Sattar Yoosuf’un ardından katılımcılar da kendi çalışma alanlarında yaşadıkları deneyimleri diğer katılımcılarla paylaştı.

Tartışma panelinin ardından saat 11.00’de paralel oturumlara geçildi. Gerçekleşen dokuz paralel oturumun konu başlıkları şunlardı: “Avrupa Sağlıklı Şehirler Hareketinin Ana Konularından Öğrenilenler”, “Sağlıklı yaşam: Sağlığın geliştirilebileceği ortamlar”, “Sağlıklı Yaşam, Sağlıklı yaşam biçimlerinin geliştirilebileceği ortaklıklar”, “Sağlık için entegre planlama”, “Sağlıklı kent planlaması ve tasarımı: sosyal boyutlar”, “Yaş dostu şehirlere doğru”, “Sosyal pazarlama eğitimi 1”, “İklim değişikliği eğitimi 2”, “Sigarasız şehirler eğitimi 2”.

Oturumlara öğle yemeği nedeniyle saat 12:30’da ara verildi ve öğleden sonra oturumları saat 14:00’da yeniden başladı. Öğleden sonra gerçekleştirilen ilk oturum politikacılar için hazırlanmış bir tartışma paneliydi. “Sağlık için şehirlerde liderlik” başlıklı bu oturuma Zagreb’li bir gazeteci olan Profesör Milic başkanlık etti. Bologna (İtalya), Barcelona (İspanya), Copenhag (Danimarka), Ishevsk (Rusya), Liege (Belçika) şehirlerinin belediye başkanları ve Macaristan Parlamentosu ve AB Parlamentosu Üyesi Antonio de Blasio katıldı. Tüm katılımcılardan şehirlerinde mücadele ettikleri önemli sağlık sorunları, mücadele yolları ve elde ettikleri başarılarla ilgili deneyimlerinden örnekler vermesi istendi. Konuşmacılar özellikle sağlık alanında başarının anahtarlarından birisinin ölçümler yapmak olduğunu, ölçümlerin düzenli bir şekilde yapılarak yıllık veya çok yıllık periyotlarda karşılaştırılması gerektiğini vurguladılar. Yapılan ölçümler sonunda sağlık alanında farklı gruplar arasındaki eşitsizliklere dikkat edilmesi gerektiği (örneğin zengin ve fakir bölgeler arasındaki farklar) ve bu eşitsizlikleri giderebilecek önlemlere ağırlık verilmesi gerektiği bildirildi. Oturumda ayrıca sağlık sorunlarını azaltılması için etkin yöntemlerin kullanılması gerektiği vurgulandı. Buna örnek olarak sağlık taramaları yerine bilinçlendirme kampanyalarının daha büyük yarar sağladığını gündeme getirildi. Oturum sırasında artan suç ve şiddet de gündeme geldi ve bu sorunların çözümü için gettolaşmanın azaltılması gerektiği vurgulandı. Oturum sırasında belediye başkanlarından şehirlerindeki sağlık konularını önem derecesine göre sıralamaları istendi. Belediye başkanları tarafından yapılan oylama sonucunda sırasıyla yaşlanma, tütün kullanımı, trafik, adaletsizlik, fiziksel aktivite, alkol, uyuşturucu, AİDS, suç ve şiddet ve son olarak gürültü kirliliği sıralandı. Bu oturumun ardından paralel oturumlara geçmek için ara verildi.

İkinci günün son toplantıları dokuz paralel oturumdan oluşuyordu. Bu oturumların başlıkları şunlardı: “İklim değişikliği yuvarlak masa toplantısı”, “SED: SED’e stratejik yaklaşım”, “Sağlıklı yaşlanma: bağımsız yaşamı teşvik etmek”, “Sağlıklı şehir planlaması ve tasarımı: çerçevenin belirlenmesi”, “Eşitlik ve katılımcılık: sağlık alanındaki eşitsizlikleri azaltmak”, “Şehir sağlık profilleri: Paydaş ve vatandaşları dahil etmek”, “Sosyal pazarlama eğitimi 2”, “Sağlıklı şehir planlaması ve tasarımı eğitimi 1”, “Fiziksel aktivite ve aktif yaşam eğitimi 1”.

Oturumların tamamlanmasının ardından katılımcılar önce otellerine oradan da Sağlıklı Kentler Hareketinin 20. yılı dolayısıyla Hırvatistan Postanesi tarafından basılan posta pulunun kutlama töreni için Zagreb Fuar alanına transfer edildiler.

3. Gün
Üçüncü günün ilk toplantısı saat 09.00’da başladı. “Kentlerde sağlığın geniş kapsamlı belirleyicileri ile mücadele” konulu oturuma Hırvat Parlamentosu Sağlık ve Sosyal İşler Komisyonu Başkanı Dr. Andrija Hebrang başkanlık ederken DSÖ Kent Sağlığı Merkezi Başkanı Dr. Agis Tsouros ise eş başkan olarak yerini aldı. Oturumdaki tek sunuş Sir Profesör Michael Marmot tarafından gerçekleştirildi. DSÖ Sağlığın Sosyal Belirleyicileri Küresel Komisyonu Başkanı Sir Michael Marmot komisyonun hazırladığı küresel rapordan çarpıcı örnekler verdi ve sağlık sorunlarının azaltılması için 5. Faz’da önem verilmesi gereken konulardan bahsetti. Sağlıklı bir şehrin tüm vatandaşların çeşitlilik gösteren beklenti ve ihtiyaçlarına karşı duyarlı, destekleyici ve çözüm üretici olması gerektiğini vurgulayan Sir Michael Marmot aynı zamanda yaşlı insanlara da özel önem verilerek plan ve politikalarda yaşlı insanların bağımsız yaşayabilecekleri, fiziksel ve sosyal olarak aktif kalabilecekleri imkanların yaratılması gerektiğinden bahsetti. Konuşmasının devamında göçmenler ve sosyal dışlanma konusuna değinen Sir Michael Marmot şehirlerin politika ve hizmetlerini oluştururken kültürel anlayışın geliştirilmesine, toleransın arttırılmasına ve entegrasyonun sağlanmasına önem verilmesi gerektiğini belirtti. Yeni fazda da şehirlerin vatandaşlarının tüm koşullarının sürekli ve düzenli bir şekilde ölçülmesinin önemine değinen Sir Michael Marmot sağlık alanında ilerlemenin sağlanması ve eşitsizliklerin azaltılması yolunda yapılacak çalışmalardan en önemlisinin mevcut durumu iyi ölçerek analiz etmek ve hizmetleri elde edilen verilere göre şekillendirmek olduğunu söyledi. Eğitim, gelir durumu gibi birçok faktörün yaşam süresi üzerindeki etkilerini istatistikler ile sunan Sir Michael Marmot son olarak sağlık alanında ilerleme sağlanması için sadece tıbbi hizmetlerin yeterli olmadığını insan sağlığını etkileyen sosyal belirleyicilerin sanılandan çok daha etkili olduğunu belirtti.

Sir Michael Marmot’un ardından Stockholm Sağlık Komisyonu Başkanı söz aldı ve sağlığın sosyal belirleyicilerinin Stockholm’deki etkilerinden örnekler verdi.

Birinci oturumun ardından paralel oturumlara geçildi. Paralel oturumların başlıkları şunlardı: “Sosyal pazarlama yuvarlak masa toplantısı”, “Tartışma paneli: Sağlığın sosyal belirleyicileri küresel raporunun ortaya koydukları”, “Sağlıklı şehir planlaması: araçlar, araç kitleri ve belgeler”, “Sağlık profilleri: profil ve politikalara destek verebilecek araçlar”, “Eşitlik ve katılımcılık: göçmen aileler için sağlığı destekleyici çevrelerin oluşturulması”, “Sağlıklı yaşam: aktif yaşamı şehir politikaları içerisine yerleştirmek”, “Eşitlik ve katılımcılık: hassas gruplarda eşitlik hakkını desteklemek”, “Sağlıklı şehir planlaması ve tasarımı eğitimi 2”, “Fiziksel aktivite ve aktif yaşam eğitimi 2”.

Paralel oturumların tamamlanmasının ardından teknik geziler başladı ve günün son oturumu olan “5. Faz Brifingi”ne kadar devam etti. Son oturumun tamamlanmasının ardından katılımcılar otellerine transfer edildiler ve toplantıya katılan politikacılar ve belediye başkanları saat 19.30’da başlayan politikacılar yemeği için Mimara Müzesi’ne transfer edildiler.

4. Gün
Konferansın 4. Günü yapılan ilk oturum Avrupa Birliği içerisinde ortaya çıkan son sağlık politikaları hakkındaydı. Bu konuda konuşma yapmak üzere ilk olarak Macaristan Sağlıklı Şehirler Ulusal Ağ Koordinatörü ve Avrupa Parlamentosu üyesi Antonio de Blasio söz aldı. Antonio de Blasio yaptığı sunuşta Avrupa Parlamentosunda görüşülen 3 kanun teklifinden bahsetti. Bunlardan birincisi 2008 – 2013 yıllarını kapsayan Avrupa’nın sağlık alanında stratejik yaklaşımıydı. AB’de sağlık alanındaki stratejinin üç temel değerinin kaliteli sağlık hizmetlerinin yaygınlaştırılması, vatandaşların daha fazla söz hakkına sahip olması ve eşitsizliklerin azaltılması olduğunu söyledi. Avrupa’da farklı ülkeler arasında ortalama yaşam süresinin 9 ila 13 yıl arasında değişim gösterdiğini belirten Antonio de Blasio eşitsizliklerin giderilmesinin çok önemli bir hedef olduğunu ve şehirlerin bu anlamda büyük sorumluluklara sahip olduğunu belirtti. Sağlığın AB vatandaşlarının en büyük zenginliği olduğunu belirten Blasio bunun sebebinin sağlığın sosyal esenlik, ekonomik refah, ekonomik büyüme için temel şartlardan birisi olmasını gösterdi. Stratejik amaçlar arasında yaşlanan Avrupa’da sağlığın mümkün olabilecek en yüksek seviyeye ulaştırılması, insanların sağlıklarını tehdit eden unsurlardan korunması ve dinamik sağlık sistemlerinin ve yeni teknolojilerin desteklenmesi olduğunu söyledi.

Antonio de Blasio sunuşuna Beslenme, Aşırı Kilo ve Obezite ile ilişkilendirilen sağlık sorunları konusunda AB strateji taslağını açıklayarak devam etti. Hazırlanan taslağın amacının AB içerisinde son otuz yılda özellikle de çocuklarda dramatik olarak artan aşırı kilo ve obezite seviyesini azaltmak olduğu belirtildi. 2006 yılında elde edilen istatistiklerin AB vatandaşı çocukların % 30’unun obez veya aşırı kilolu olduğunu gösterdiğini belirten De Blasio bu sorunla mücadele etmek için kötü beslenme, yetersiz fiziksel aktivite ile mücadele etmek gerektiğini söyledi.

Antonio de Blasio son olarak AB’nin Spor konusundaki son politikalarından bahsetti. Sporun tanımını “Organize veya organize olmayan, fiziksel ve ruhsal sağlığı arttırıcı sosyal ilişkileri kuvvetlendirici her türlü fiziksel aktivite” olarak tanımlayan Blasio sporun tüm yaş gruplarında yaygınlaştırılması, yapılmasının kolay hale getirilmesi gerektiğini ve bu alanda da yerel yönetimlere büyük görevler düştüğünü belirterek konuşmasını tamamladı.

Antonio de Blasio’nun konuşmasının ardından sabah oturumu tamamlanarak paralel oturumlara geçildi. Eş zamanlı gerçekleştirilen dokuz paralel oturumun başlıkları şöyleydi: “Sağlık alanındaki eşitsizlikleri gidermek”, “Eşitlik ve katılımcılık: hassas grupları desteklemek”, “Sağlık profilleri: politika ve kararları etkileyebilecek araçlar”, “Sağlıklı yaşlanma: sektörler arası işbirliği ile sosyal entegrasyonu arttırmak”, “Sağlıklı kent planlaması: kentsel alanlar ve çocuklar”, “Sağlıklı şehirler: liderlik için araçlar ve eylemler”, “Sağlıklı yaşam: hassas gruplar için sağlıklı çevre”, “Sağlık etki değerlendirmesi eğitimi 2”, “Sağlık ve okuryazarlık eğitimi”.

Son günün öğleden sonrasında Zagreb Deklarasyonu katılımcılara sunuldu ve imza törenine geçildi. Sağlıklı şehirler hareketini benimsemiş şehirlerin gelecek dönemde öncelikli olarak ele alacağı alanları belirleyen ve bir taahhüt niteliğinde olan Zagreb Deklarasyonu toplantıya iştirak eden tüm politikacılar tarafından imzalandı. İmza töreninin ardından 4. Fazı tamamlayan şehirlere diplomaları verildi ve konferans tamamlandı.